30 Ekim 2016

candide (ya da iyimserlik),voltaire..

#Voltaire #Candide'yi Alman filozof #leibniz'in iyimserlik felsefesini eleştirmek için yazmış.Leibniz'in felsefesi de #gazzali'nin "mümkün dünyaların en iyisi" felsefesinden etkilenerek ortaya çıkmıştır. Yani tüm kitap bir Leibniz eleştirisi hal böyle olunca da

Gazzali'den,Leibniz'den,yeter sebep ilkesinden,mümküncülük felsefesinden haberiniz yoksa kitap koca bir macera kitabını geçmez okuyucu için.Aslında Volaire'nin bu felsefeye eleştirisi çok yerinde olsa da Leibniz ve Gazzali'den (ve genel olarak felsefenin) metafizik düşüncelerini bilmeden bu denli alabildiğine eleştiri yapmamak belki daha doğru olur ancak Voltaire'i de taktir etmemek elde değil, bir felsefeye ya da filozofun düşüncesine bir tehaffüt yazarak da eleştirisini yöneltebilirdi ama o Gulüver'in Seyehatleri tadında#geothe'nin #faust'tunu yad edilecek türden bir edebi felsefi eser oluşturmuş. O yüzden Leibniz'in #monodoloji'sini okumadan Candide'yi okumayın derim aksi taktirde sadece bir roman okumuş olursunuz.
Bu arada geçen kış okuduğum Monodoloji'yi de tüm felsefe severlere öneririm,katıksız bir #metafizik kitabı. .

Politik taşlamalar eskiyince çok fazla işe yaramazlar genelde. Ama bazen ufak bir yergi, sanatsal ustalığı ve evrenselliği sayesinde hiçbir zaman eskimez. Candide bunlardan biri. Aydınlanma devrinin "Rönesans adamı" tarafından kaleme alınan bu ufak taşlama 1750'lerin politik ve felsefi tartışmalarına, anlaşmazlıklarına ışık tutuyor. Alman filozofu Gottfried Wilhelm Leibniz'in "metafiziksel iyimserliğine bir yanıt olarak yazılan Candide, sevgilisi Matmazel Cunegonde'a kavuşmak için dünyanın dört bir yanına geziler yapan ve

karşılaştığı tüm olumsuzluklara karşın (zorla orduya alınıyor, kırbaçlanıyor, dolandırılıyor, soyuluyor, sevgilisinden koparılıyor, Engizisyon tarafından işkenceye uğratılıyor, vs.vs.) yaşam sevgisini yitirmeyen ve güzel bir yaşam sürebileceğine inanan saf bir delikanlının öyküsünü anlatıyor. Sonunda Candide sevgilisi ve yardımcılarıyla yalnızlığa çekilince, gerçek mutluluğun aşırı idealizm ya da bulanık bir metafizikle değil, "kendi ufak bahçesini ekip biçmekte yarattığını fark ediyor.
(Tanıtım Bülteninden)

candidde operası